ارزیابی فنی و اقتصادی سیستم آبیاری بارانی (کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک) در دشت میاندربند شهرستان کرمانشاه

توسعه سیستمهای آبیاری تحت فشار به منظور افزایش بهره وری مصرف آب در بخش کشاورزی یکی از سیاستهای کشاورزی ایران در طول چند دهه گذشته بوده است. در این مدت عمدتا توجه روی توسعه کمی این سیستمها بوده است و دولت برای تشویق کشاورزان به تغییر سیستم آبیاری از سطحی به تحت فشار وام های بدون بازپرداخت و یا کم بهره در اختیار کشاورزان قرار داده است. در نتیجه در این مدت سیستمهای آبیاری تحت فشار زیادی در ایران و استان کرمانشاه اجرا شده است. توسعه این سیستمها زمانی پایدار خواهد بود که از نظرات اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و فنی قابل قبول باشند. با ارزیابی سیستمها، میتوان نقاط ضعف و قوت سیستمهای اجرا شده را شناسایی و جهت بهبود کیفیت این سیستمها در آینده برنامه ریزی نمود. هدف از مطالعه کنونی، ارزیابی عملکرد سیستم آبیاری بارانی(کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک) اجرا شده در دشت میان دربند شهرستان کرمانشاه از دو بعد فنی و اقتصادی می باشد. در این مطالعه 9 سیستم آبیاری بارانی مورد ارزیابی فنی قرار گرفت. در هر کدام از مزارع دبی و فشار سر آبپاشها در چند نقطه در مزرعه اندازه گیری و با مقادیر طراحی شده مقایسه گردیدند. ضمنا با اندازه گیری مقدار آب جمع شده در قوطیهای اطراف یک آبپاش روی یکی از لترالهای وسط مزرعه یکنواختی توزیع و راندمان کاربرد سیستم مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج ارزیابی فنی بیانگر این بود که در برخی موارد مدل آبپاش با آبپاش انتخاب شده در دفترچه طراحی متفاوت بوده است. ضمنا در بیشتر موارد تفاوت قابل ملاحظه ای بین دبی و فشار آبپاشها در مزرعه و طراحی دیده شد. در این مزارع مقادیر ضریب یکنواختی (cu) 09/50 تا 84/82 درصد ، ضریب یکنواختی توزیع (du) 67/35 تا 45/74 درصد، راندمان کاربرد در ربع پایین (aelq)13/34 تا 83/73 و راندمان کاربرد در نیمه پایین (aelh) 95/52 تا 83/82 اندازه گیری شد. نتایج به دست آمده بیانگر این است که در برخی از سیستمها پارامترهای ارزیابی کمتر از مقادیر توصیه شده می باشد. استفاده از آبپاش نامناسب، استفاده هم زمان از تعداد آبپاش زیاد و طراحی نامناسب از عوامل پایین بودن یکنواختی توزیع آب در این سیستمها می باشد. همچنین، تعداد 9 سیستم آبیاری بارانی که برخی از آنها مورد ارزیابی فنی قرار نگرفته بود، مورد ارزیابی اقتصادی قرار گرفت. هزینه اولیه سیستمهای اجرا شده بر اساس اطلاعات موجود در دفترچه طراحی و مصاحبه با کشاورزان برآورد گردید. هزینه ها و در آمدهای سالیانه از طریق پرسشنامه و مصاحبه با کشاورزان بر اساس کشت سال 1389 برآورد گردید. نهایتا آنالیز اقتصادی سیستمها از دیدگاه کشاورزان و دولت انجام گرفت. از دیدگاه کشاورزان کمک بلاعوض دولت به عنوان هزینه در نظر گرفته نشد. نتایج ارزیابی اقتصادی سیستمهای مورد مطالعه بیانگر اقتصادی بودن همه سیستمها از هر دو دیدگاه کشاورزان و دولت می باشد.